System dozoru elektronicznego to jeden z nowoczesnych sposobów odbywania kary pozbawienia wolności. Polega on najprościej mówiąc na kontrolowaniu zachowania skazanego poprzez użycie środków technicznych – specjalnego nadajnika, którego zadaniem jest rejestrowanie całego przebiegu kary. Karę pozbawienia wolności skazany odbywa w miejscu zamieszkania zamiast w Zakładzie Karnym, co pozwala na uniknięcie dla skazanego konieczności styczności z więzieniem. W ramach dozoru elektronicznego skazany ma obowiązek przebywać w domu z założonym nadajnikiem, przy pomocy którego właściwe organy kontrolują, w jakim miejscu aktualnie skazany przebywa. System Dozoru Elektronicznego jest instytucją umożliwiającą prowadzenie normalnego życia pod stałą, lecz dyskretną kontrolą. Za zgodą sądu, w godzinach wskazanych w harmonogramie, można przebywać poza miejscem odbywania kary, aby w tym czasie pracować w zakładzie pracy, gospodarstwie rolnym, kontynuować naukę lub wykonywać inne obowiązki życiowe i rodzinne, czego oczywiście nie można by było robić odbywając karę pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym.
Niestety nie każdy może się starać o odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego. Kodeks Karny Wykonawczy wskazuje, iż skazany może się ubiegać o wykonywanie orzeczonej kary w systemie dozoru elektronicznego, wówczas gdy:
1) wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 (recydywa wielokrotna) Kodeksu karnego;
2) jest to wystarczające do osiągnięcia celów kary;
3) skazany posiada określone miejsce stałego pobytu;
4) osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę, o której mowa w art. 43h § 3;
5) odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne, o których mowa w art. 43h § 1.
Wskazane powyżej przesłanki muszą być spełnione łącznie, niemniej jednak podstawową jest orzeczona za przestępstwo kara pozbawienia wolności, która nie może przekraczać 1 roku. Z kolei skazanemu, który rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym, można udzielić zezwolenia na odbycie w systemie dozoru elektronicznego pozostałej części kary, jeżeli za udzieleniem zezwolenia przemawiają dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego Pamiętajmy, że Sąd w wyroku nie orzeka od razu, iż kara taka może być wykonywana w systemie dozoru elektronicznego. Następuje to na wniosek, który może złożyć sam skazany lub jego obrońca, ale także prokurator, kurator czy Dyrektor Zakładu Karnego. Sądem Właściwym do którego należy skierować taki wniosek jest Sąd Penitencjarnego właściwy według miejsca zamieszkania lub odbywania kary. Co ważne, instytucja ta ma charakter fakultatywny i uzależniona jest każdorazowo od uznania Sądu, który czyni to przez pryzmat przesłanek wskazanych powyżej. Ważnym elementem jest 2 z przesłanek tj. to aby wykonanie kary na drodze dozoru elektronicznego było wystarczające do osiągnięcia celów kary. Zgodnie z założeniami projektu do DozElektrU system dozoru elektronicznego z jednej strony ma być na tyle dolegliwy, aby spełniać postulat sprawiedliwej odpłaty, a z drugiej strony nie wywoływać skutków, które towarzyszą izolacji penitencjarnej. Może on odnosić się więc wyłącznie do skazanych, którzy nie są niebezpieczni i zdemoralizowani. Ma to swoje odniesienie w wymiarze kary, bowiem w systemie dozoru może być wykonywana tylko krótkoterminowa (do 1 roku ) kara pozbawienia wolności, wobec tylko takich sprawców. Podstawowym kryterium oceny stopnia demoralizacji skazanych, które Sąd bierze pod uwagę rozpatrując wniosek jest wymiar orzeczonych względem skazanego kar jednostkowych lub też sumy tych kar odbywanych kolejno. Ustawodawca poczynił tu założenie, że osoby, wobec których orzeczono kary jednostkowe w wymiarze przekraczającym rok lub kary jednostkowe (kolejno odbywane), których suma przekracza ten okres, są na tyle zdemoralizowane, iż nie ma w ich przypadku gwarancji, że kara odbywana w systemie dozoru elektronicznego spełni swe cele.
Należy pamiętać, iż do wniosku trzeb dołączyć wymagane dokumenty takie jak zgoda wszystkich zamieszkujących osób a skazany musi mieć stałe miejsce pobytu.
Odbywanie kary zaczyna się z chwilą zamontowania urządzeń kontrolujących i możliwe jest również w tym systemie warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary.
adw. Dagmara Broniewicz
Kancelaria Adwokacka Wołów
