W poprzednim artykule przybliżyłam Państwu tematykę alimentów na rzecz małoletnich dzieci oraz kręgu pozostałych osób, które mogą starać się o świadczenie alimentacyjne. W dzisiejszym artykule postaram się zapoznać Państwa z tematem równie częstym jakim są alimenty na rzecz byłego małżonka.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy w art. 60 precyzuje kiedy możliwe jest ustanowienie obowiązku alimentacyjnego na rzecz byłego małżonka:
- 1. Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.
- 2. Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.
Jak widać, należy rozróżnić dwie sytuacje – zwykły obowiązek alimentacyjny oraz rozszerzony obowiązek alimentacyjny. Przesłanką zwykłego obowiązku alimentacyjnego rozwiedzionego małżonka jest jego stan niedostatku. Co istotne taki stan w ocenie wielu przedstawicieli doktryny nie musi istnieć w chwili orzeczenia rozwodu. Przeważającym bowiem poglądem jest ten, który mówi, że żądanie świadczeń alimentacyjnych jest uzasadnione także wtedy, gdy uprawniony do alimentów małżonek znalazł się w niedostatku dopiero po upływie pewnego czasu od orzeczenia rozwodu. Należy jednak pamiętać, iż stan niedostatku jeśli dość ściśle uregulowany w orzecznictwie sądowym i określa się go jako tego typu sytuację, w której osoba znajdująca się nie może własnymi siłami zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w części. Z kolei usprawiedliwione potrzeby to takie, których zaspokojenie zapewni uprawnionemu normalne warunki bytowania, odpowiednie do jego stanu zdrowia i wieku. Tym samym, w niedostatku pozostaje nie tylko taka osoba, która nie dysponuje żadnymi środkami utrzymania, ale także taka, której usprawiedliwione potrzeby nie są w pełni zaspokojone.
W sytuacji zaś wskazanej w § 2 tego przepisu, mamy do czynienia z rozszerzonym obowiązkiem alimentacyjnym. Sformułowanie art. 60 § 2, zgodnie z którym “małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, choćby ten nie znajdował się w niedostatku”, należy rozumieć w ten sposób, że małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, w zależności od okoliczności konkretnej sprawy, ma się przyczyniać do utrzymania w graniach poniżej której istnieje niedostatek. Nie oznacza to jednak zrównania stopy życiowej małżonków. Właśnie ten element jest często mylony przez małżonków, bowiem po rozwodzie żądają oni równej stopy życiowej pomiędzy sobą, jednakże art. 60 § 2 nie daje małżonkowi niewinnemu prawa do równej stopy życiowej z małżonkiem zobowiązanym, lecz daje mu prawo do bardziej dostatniego życia poprzez przyczynienie się w odpowiednim zakresie do zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb, chociażby nie znajdował się w niedostatku- co odróżnia zdecydowanie tę sytuację od wskazanej w § 1 ww. przepisu.
Pamiętać należy jednak, iż każdy obowiązek alimentacyjny zależy od możliwości majątkowych i zarobkowych danej osoby oraz indywidualnych potrzeb uprawnionego. Ponadto roszczenia te nie są obligatoryjne w wyroku Sądowym i Sąd może orzec taki obowiązek ale nie musi, mimo żądania strony.
Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa – nie dotyczy to jednak wyłącznie ślubu kościelnego. Natomiast gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.
